Αυτό το άρθρο, το είχαμε πρωτοδημοσιεύσει πριν από μερικούς μήνες, όταν ο Μανώλης Γλέζος νοσηλευόταν λόγω κάποιου προβλήματος υγείας. Η επικαιρότητα των ημερών, δεν αφήνει και πολλά περιθώρια σε ειδήσεις που δεν αφορούν την αντιμετώπιση της επιδημίας λόγω του εστεμμένου δρεπανοφόρου ιού. Ο αποχαιρετισμός στον Μανώλη Γλέζο που έφυγε χθες από αυτόν τον κόσμο, οφείλει να παρακάμψει αυτό το ειδησεογραφικό προπέτασμα. Επανακοινοποιούμε λοιπόν το ασήμαντο άρθρο μας, έτσι ως μικρό χαιρετισμό σε έναν μεγάλο Έλληνα, η παρουσία του οποίου και όχι η απουσία του, θα μας ακολουθεί παντοτινά…
Στο φύλλο της 10ης Ιανουαρίου 1999 της εφημερίδας «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία», είχε δημοσιευτεί συνέντευξη που είχε παραχωρήσει ο κ. Μανώλης Γλέζος στον Δρ. Νίκο Καρρά, (γεωλόγο – μικροπαλαιοντολόγο, διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών και ερευνητή του ΙΓΜΕ). Στην ερώτηση «βρεθήκατε όμως και στη Μήλο;», η απάντηση του Μ.Γλέζου ήταν:
«Υπάρχει κι ένα περιστατικό απ’ αυτή την περίοδο. Το 1946, είχα πάει να οργανώσω το Κομμουνιστικό Κόμμα στη Μήλο. Και φυσικά μου έκανε εντύπωση η Μήλος, από γεωλογικής πλευράς. Επισκέφθηκα όλα τα ορυχεία, κρυφά, για να δω τους εργάτες. Ετοιμάσαμε και κάναμε μια απεργία, αλλά ταυτόχρονα εγώ μάζευα και δείγματα από ορυκτά. Εγέμισα λοιπόν τη βαλίτσα μου. Τελικά με ανακάλυψαν και με συνέλαβαν την ώρα που έφευγα από τη Μήλο. Το βράδυ με σάπισαν στο ξύλο και με άφησαν μονάχα όταν άρχισε να τρέχει αίμα από το κεφάλι μου. Την άλλη μέρα είδα το διοικητή και πιάσαμε την κουβέντα. Μου λέει, λοιπόν, ο διοικητής: «Καλά όλα τ’άλλα, εκείνες τις πέτρες τι τις ήθελες στη βαλίτσα σου;» Άρχισα, λοιπόν, να του εξηγώ τι είναι από γεωλογικής πλευράς η Μήλος, ότι είναι ένα μουσείο και για ποιο λόγο το ενδιαφέρον το δικό μου, που ήταν έντονο. Αυτός άκουγε και φυσικά δεν καταλάβαινε τίποτα απ’ ότι του’ λεγα, αλλά ήθελε να μου δείξει ότι κι αυτός, κατά κάποιο τρόπο, δεν ήταν άμοιρος από τέτοια πράματα κι έγινε η παρακάτω σκηνή. Ξαφνικά πετάγεται όρθιος και λέει: «Κι εγώ είμαι φοιτητής, της Νομικής Σχολής»! Τι σχέση είχε τώρα αυτό; Ήθελε να δείξει ότι δεν είναι ένας απλός διοικητής χωροφυλακής, αλλά ότι είναι και σπουδαγμένος άνθρωπος. Τελικά δεν μου τα έδωσαν αυτά, διότι θέλανε να τα ερευνήσουνε τα ορυκτά εκείνα, μήπως…. Ύστερα από πολλά χρόνια, μετά τη δικτατορία, πήγα στη Μήλο και τα ζήτησα από τη χωροφυλακή. Είχαν εξαφανιστεί. Έτσι στερήθηκα ό,τι είχα μαζέψει για τη συλλογή μου. Βέβαια, βρήκα πάλι μια ωραία συσσωμάτωση κρυσταλλική του θειαφιού, αλλά δεν ήτανε όπως εκείνα που’ χα χάσει».
Για να είμαστε απόλυτα ειλικρινείς, το δημοσίευμα αυτό που το έχουμε επισημάνει εδώ και αρκετά χρόνια, λόγω και της δικής μας ενασχόλησης με την συλλογή ορυκτών, το χρησιμοποιούμε στην πραγματικότητα ως μια καλή αφορμή για να «ανοίξουμε» το κεφάλαιο της ιστορίας του εργατικού κινήματος στη Μήλο, που πιστεύουμε ότι παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η οργάνωση του Κομμουνιστικού Κόμματος στη Μήλο, η οποία ήταν και ο πρωταρχικός σκοπός της επίσκεψης του κ. Μανώλη Γλέζου, θα μπορούσε ασφαλώς να αποτελέσει ένα ξεχωριστό κεφάλαιο στην έρευνα για την ιστορία του εργατικού κινήματος, σε ένα νησί που λόγω της πολυετούς δραστηριοποίησης μεταλλευτικών επιχειρήσεων, γίνεται φανερό πως έχει αρκετό ενδιαφέρον. Και στην έρευνα αυτή, φαίνεται πως έχουν το δικό τους ρόλο, τόσο η προσωπικότητα του κ. Μανώλη Γλέζου, όσο και του Έλληνα φιλοσόφου Κορνήλιου Καστοριάδη[1], ο οποίος φέρεται να εμφανίζεται σε καταστάσεις ονομάτων εξορίστων που υπέβαλαν τα Θειωρυχεία στην Αστυνομία, στα τέλη του 1940.
Για την απεργία του ΄46 που μας περιγράφει ο κ. Μανώλης Γλέζος, μας έχει δώσει λεπτομέρειες ο κ. Γρ.Μπελιβανάκης στο βιβλίο του για τα Θειωρυχεία[2]. Εκεί μαθαίνουμε με ακρίβεια, ότι η απεργία είχε κηρυχθεί στις 29 Δεκεμβρίου του 1945. Υπάρχει, ωστόσο, ένα ακόμη έγγραφο[3] που φέρει ημερομηνία 12 Απριλίου 1946, έναν μήνα περίπου μετά την επανέναρξη λειτουργίας της επιχείρησης, το οποίο μας πληροφορεί για τα ακόλουθα[4]: «Εν Μήλω, τη 12.4.46. Προς την Διοίκησιν Εργατικής Ένωσης Μήλου. Οι εργάται θειορυχείων Μήλου προς ένδειξιν διαμαρτυρίας διά την όλως αναιτίως κακοποίησιν του εργάτου Σταύρου Λιλλή παρά του χωροφύλακος Δημητρίου Παπαδοπούλου κηρύσσομεν δίωρον στάσιν και αξιούμεν την απομάκρυνσίν του εκ των θειορυχείων είμεθα δε αποφασισμένοι να κατέλθομεν εις νέαν συνεχή απεργίαν εις περίπτωσιν δεν αποδοθή το δίκαιόν μας. Άλλως τε και η συμπεριφορά τούτου έναντι όλων μας είναι άδικος βιαία και αυταρχική. Οι Θειορύκται Μήλου» (ακολουθούν οι υπογραφές[5], 36 συνολικά εργατών).
Το έγγραφο της 12.4.46
Προφανώς, το περιστατικό που μας περιγράφει το έγγραφο, είναι αυτό στο οποίο αναφέρεται και η ρίμα του Γιώργου Φραγκιού Ψαθά, όπως μας την μετέφερε στο προαναφερθέν βιβλίο του ο κ. Μπελιβανάκης. Η ρίμα τελειώνει ως ακολούθως: «…Ο Δράκος ήταν αφορμή, ο Φιόγκος η αιτία, Αντάρτης την υπόγραψε κι’ έγιν΄ η απεργία…». Σε υποσημειώσεις του ο συγγραφέας, μας διευκρινίζει την ταυτότητα των πρωταγωνιστών της ρίμας, όπου Δράκος = ο Σταύρος Γερασ.Λιλής, επιστάτης στα Θειωρυχεία και συνδικαλιστικό στέλεχος της Μήλου[6] (ο αναφερόμενος και στο εικονιζόμενο έγγραφο), Φιόγκος = ο Σταμάτης Ξυδούς ή Φιογκάκης, γραμματέας της Εργατικής Ένωσης Μήλου, Αντάρτης = ο Αντώνιος Πέτρου Ζούλιας, πρόεδρος της Εργατικής Ένωσης Μήλου (προφανώς οι δύο τελευταίοι ήταν και οι αποδέκτες της επιστολής).
Μιλώντας λοιπόν για οργάνωση απεργίας το 1946, ο κ. Γλέζος θα μπορούσαμε να υποθέσουμε πως αναφέρεται και στην συγκεκριμένη, υπό την περιγραφείσα ανωτέρω αφορμή.
Όλα αυτά βέβαια, χάριν της ιστορικής έρευνας που προφανώς μας αποπροσανατολίζει από το πραγματικό περιεχόμενο της συνέντευξης και που δεν είναι άλλο από την γνωστή, μεγάλη αγάπη του εμβληματικού Μανώλη Γλέζου για τα ορυκτά και την συλλογή τους.
[1] Όπως έχει περιγραφεί στο βιβλίο του κ. Γρηγόρη Μπελιβανάκη (ό.π. σελ.70 κ.ε.)
[2] «Τα Θειωρυχεία της Μήλου», Αθήνα, 2004, σελ.122 κ.ε.
[3] Εντοπίστηκε ανάμεσα σε διάφορα άλλα έγγραφα που αφορούν τα Θειωρυχεία, τα οποία είχα προ πολλών ετών επισημάνει σε υπαίθριο πάγκο παλαιοπώλη.
[4] Διατηρήθηκε η ορθογραφία του κειμένου.
[5] Κάποια από τα ονόματα των υπογραφόντων είναι Κιμωλιάτικα, όπως Αντιβάχης, Πετράκης , Βεντούρης κ.α. (σχόλιο κ. Γρηγόρη Μπελιβανάκη, ο οποίος επίσης ορθώς επισημαίνει πως «ήθελε ηρωικό πνεύμα εκείνη την εποχή για να υπογράψεις ένα τέτοιο κείμενο»).
[6] Εν συνεχεία υπήρξε πρόεδρος της Εργατικής Ένωσης Μήλου, προτομή του δε έχει ανεγείρει ο Δήμος Μήλου, στον κήπο του Εργατικού Κέντρου, στον Τριοβάσαλο (σχόλιο του κ. Γρηγόρη Μπελιβανάκη)
Νικήτας Ψαθάς 
Καλό!..
Μου αρέσει!Μου αρέσει!